Iedereen kan het overkomen, maar niet iedereen overkomt het
‘Iedereen kan het overkomen, maar niet iedereen overkomt het’
De kernvraag die mij, voordat ik zelf de fout inging, al jaren bezig hield: “Hoe kan het zijn dat mensen in staat zijn een handeling te verrichten die in strijd is met dat waar ze in essentie voor staan?” Namelijk vrede nastreven, liefdevol in het leven te staan en zorg dragen voor anderen vanuit het besef dat, als de ander het goed heeft jezelf ook goed gaat voelen.
Iedereen kan het overkomen, maar niet iedereen overkomt het. Ik heb moeite met dit zogenaamde ergatief; ‘kan overkomen’, want deze typering suggereert een mate van verontschuldiging. Ik kon er niets aan doen, het overkwam mij. Ik moest van iets dat wat sterker was dan mijzelf, de handeling uitvoeren. ‘Iets’, kan zijn een gedachte, een drijfveer of een moment van een blackout. Prima, om dat als oorzaak te kwalificeren, maar ik ben van mening dat ieder mens van nature verantwoordelijk is voor zijn eigen handelen.
Tijdens mijn driejarige detentieperiode heb ik heel veel jongens en mannen gesproken. Als je een relatief lange periode vast zit, ontstaan er relaties met je collega gedetineerden. Je deelt ervaringen en inzichten met elkaar . In een aantal gevallen deel je echt alles. Wat mij het meest geraakt heeft is het feit dat voor veel gedetineerden geldt, dat hun wiegje in een onstabiele sociaal-maatschappelijke omgeving heeft gestaan.
Dat geldt niet voor mij. Ik kom uit een stabiel, sociaal, zelfs intellectueel gezin. Mijn carrière heeft zich vanuit die basis goed ontwikkeld; prof zeiler, ondernemer, manager en directiefuncties…..en toen ging het mis. In 2017 trad het sociaal maatschappelijk verval in. Ik werd zelf onderdeel van de verhalen over sociaal zwakkeren, onstabiele omgevingen, dreigementen en vernedering. Van beschouwer werd ik onderwerp zelfs meewerkend voorwerp.
Het waren hele zware jaren. Gedurende die, voor mij lange, periode van sociaal maatschappelijke ontwrichting en detentie, heb ik het antwoord gevonden op de vraag die mij al jaren bezig hield:’Hoe kan het zijn dat mensen een handeling kunnen verrichten die in strijd is, met daar waar ze als mens in essentie voor staan?”
Ik kom tot de volgende, en zeker te bekritiseren conclusie, dat:
Een belangrijk aspect voor veel intermenselijke conflicten is de ongelijkheid in middelen bezit. Kennis, tijden en geld. Middelen die de mens in staat stellen vanuit een mate van onafhankelijkheid te leven en zichzelf te ontwikkelen.
In relatie tot anderen betekent dit concreet, dat wanneer een mens volledig afhankelijk is van de kennis van de ander, tijd moet inleveren omdat de ander die tijd claimt ten behoeve bijvoorbeeld zijn of haar carrière ontwikkeling en daarbij volledig afhankelijk is van het inkomen van de ander, deze afhankelijkheid aspecten kunnen leiden tot frustratie en een minderwaardigheidsgevoel.
Tegelijkertijd dient degene die deze middelen wel tot zijn of haar beschikking heeft zich realiseren dat daar een bijzondere verantwoordelijkheid ten opzichte van die ander uit voortkomt.
Een intermenselijke zorgplicht zou ik dat willen noemen.
In mijn tijd van sociale destabilisatie ontbrak het mij aan kennis; “hoe moet ik mijn mentale en financiële problemen oplossen?” Aan tijd; want de omstandigheden dwongen mij snel te handelen. En aan financiële middelen. Ik had geen buffer. Wel kosten en geen baan.
Op het moment dat ik in die periode wel kon gaan werken, kwam ik terecht bij werkgevers die een moraal vertegenwoordigen waar ik onder andere persoonlijke omstandigheden onmiddellijk afstand van zou hebben genomen en mijn arbeidsovereenkomst zou hebben opgezegd. Maar mijn zwakke maatschappelijke positie dwong mij juist afhankelijk van hen te maken. Ik probeerde hun gedrag te accepteren en dat lukte ook. Zonder mij te bewust te zijn van het proces dat daardoor ontstond, namelijk de uitholling van mijn (kern)persoonlijkheid. Elke dag werd er als van een salami een klein plakje van mijn persoonlijkheid afgesneden. Wat uiteindelijk heeft geleid tot persoonlijke vervreemding. Met als ultimo resultante, het verrichten van een gewelddadige handeling waar ik tot op de dag van vandaag spijt heb.
Het kan dus iedereen overkomen. Ieder mens is in staat tot het uitvoeren van een gewelddadige handeling als de omstandigheden daar naar zijn. We zien het in de vorm van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, huiselijk geweld, binnen criminele organisaties, en zelfs als oorzaak van oorlogssituaties. Het is geweld dat voortkomt uit een systeem van afhankelijkheden waarbinnen het individu niet meer als subject wordt gezien maar als object. De waardigheid van de mens is binnen dat systeem ondergeschikt aan het doel van de enkeling die streeft naar bevrediging van zijn materiële en immateriële behoeften.
Ik pleit dan ook voor bewustwording van het aspect eerlijke middelenverdeling, als oplossing voor het terugdringen van fysiek en structuur geweld. Juist in dit tijdsgewricht zijn op micro-, meso- en macroniveau ingrijpende veranderingsprocessen gaande. Processen die invloed hebben op de kwaliteit van leven van de individuele mens. Waardoor het risico op een toenemende afhankelijkheid van structuren toeneemt, waarin de mens zichzelf niet meer herkent. Zoals gesteld, ik kan het weten afhankelijk te zijn van een systeem van afhankelijkheden waarin ik mij stapje voor stapje van mezelf verwijderde; los van mezelf kwam te staan, met dramatische gevolgen voor mij en mijn omgeving.
We moeten met elkaar streven naar een evenredige verdeling van bestaansmiddelen binnen gezinsrelaties, tussen mannen vrouwen, tussen werkgevers en werknemers en tussen landen en continenten.
Ambitieuze doelen, ik weet het. Laten we op kleine schaal beginnen, gewoon in je directe persoonlijke omgeving en bewijzen dat het kan.
Want dat is wat ons allemaal wel kan overkomen; het bewust worden van de positie die je met betrekking tot kennis, tijd en geld ten opzichte van de ander hebt, of inneemt.
Ik wens iedereen een liefdevol 2025
Coenraad Pen
Ik begrijp je… Dankjewel voor het delen 🙏💞